Çevre Yönetim Sistemi (ISO 14000) nedir?
İşletmelerin çevreye verdikleri veya verebilecekleri zararların sistematik bir şekilde azaltılması ve mümkün ise ortadan kaldırılabilmesi için geliştirilen yöntem sistemine “Çevre Yönetim Sistemi” adı verilir. Ürünün, hammaddeden başlayıp nihai ürün haline getirilerek müşterilere sunulmasına kadar geçen sürecin her aşamasında çevresel faktörlerin belirlenmesi ve bu faktörlerin gerekli muayeneler ve önlemler ile kontrol altına alınarak çevreye verilen zararın en aza indirilmesini sağlayan bir istemin kurulmasını tarif eden ve Uluslararası Standartlar Organizasyonu tarafından yayınlanmış olan standartlar serisidir (ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Standardı).
ISO 14000 bir ürün standardı değil sistem standardıdır ve ne üretildiğinden ziyade, nasıl üretildiği ile ilgilenir. Çevre performansının izlenmesi ve sürekli iyileştirilmesi temeline dayanır. Çevre faktörlerine ilişkin olarak ilgili mevzuat ve kanunlar tarafından tanımlanmış koşullara uymayı şart koşar.
ISO 14000’in Tarihçesi
ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Standardı’nın hazırlanması ilk olarak 1992 yılının haziran ayında Rio’dan yapılan dünya zirvesinde alınan kararlara ve Rio Sözleşmesi’nde yer alan prensiplere dayanmaktadır.
Rio’da yapılan dünya zirvesinden yaklaşık 1 yıl sonra, 1993 yılında ISO tarafından, uluslararası çevre yönetim standardlarını hazırlamak üzere, yaklaşık 50 farklı ülkenin temsilcilerinden oluşan bir teknik komite kuruldu. Bu komitenin çalışmaları neticesinde 1996 yılı Eylül ayında ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi standardı yayınlanarak hayata geçirildi, 2004 yılında revize edilerek yürürlüğe girdi.
Halen ISO 14000 standardının uygulaması gönüllülük esasına dayanmakla birlikte, yakin bir gelecekte gerek toplumun, gerek uluslararası kuruluşların ve gerekse devletlerin zorlaması ile standardın zorunlu bir uygulamaya dönüşeceği tahmin edilmektedir.
ISO 14000’in Yararları
ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi’nin sağladığı yararlar şunlardır:
- Çevresel performansın arttırılması (hedeflerle yönetim) sağlanır.
- Maliyetlerden tasarruf sağlanır.
- Firma saygınlığının ve Pazar payının artması, rekabet gücü artar.
- Verimliliğin geliştirilmesi gerçekleştirilir.
- Kredi, vergi, sigorta avantajlarından yararlanılır.
- Şirket faaliyetlerinin çevreye olan etkisi ve çevre riskleri belirlenerek kontrol edilebilir. ve bu sayede çevreyi olumsuz etkileyen unsurlar azaltılır.
- Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer.
- Çevre ile ilgili yasalara ve mevzuata uyum sağlanır.
- Acil durumlarda meydana gelebilecek çevre etkileri azaltılır veya tamamıyla ortadan kaldırılır.
- Yasal kurumlara karsı, mevzuat ve yönetmeliklere uyulduğu dökümante edilmiş çevre yönetim sistemi ve ISO 14001 Belgesi ile gösterilebilir.
- Gerek ulusal, gerekse uluslararası arenada tanınmışlık sağlanarak kuruluşa prestij kazandırır.
- Şirket personeline verilen eğitimler sayesinde çalışanlarda çevre bilinci artar.
- Çevreye zarar vermeyen bir isletmede çalışmak, çalışanları motive eder.
- Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verilir ve bilinçli tüketicilere erişebilme ve onları kazanma sansı artar.
- Kaynakları etkin kullanılır (enerji, su vb. tasarrufu sağlanır).
- Çevreye bırakılan artıklar azalır.
ISO 14001 Uygulama Aşamaları
a) Projeye Başlangıç Hazırlıklarının Yapılması:
Projeyi yürütecek çalışma ekibinin oluşturulması, uygun çalışma ortamı ve şartlarının belirlenmesi, gerekli Standard ve kaynakların temini ve çalışma planının oluşturulması bu aşamada gerçekleştirilmektedir.
b) Mevcut Durum Analizinin Yapılması:
Firmanın mevcut durum analizi için ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi kapsamında değerlendirme yapılarak, yönetime raporlanmaktadır.
c) Gerekli Eğitimlerin Verilmesi:
Çevre Yönetim Sistemi ve proje aşamalarının tanıtılması ve ilgili personelin bilgilendirtmesi maksadıyla INFORM DANIŞMANLIK VE EĞİTİM tarafından eğitim verilmektedir. Bu kapsamda verilen eğitimler aşağıda tanımlanmıştır.
- ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Eğitimi.
- Çevresel boyutların belirlenmesi ve risk analizi
- Çevre Sistem Dokümantasyon Eğitimi
- İç Tetkikçi Eğitimi
d) Sistem Dokümantasyonunun Oluşturulması:
Gerekli dokümantasyon (Çevre El Kitabi, Organizasyon El Kitabi, Prosedürler, Talimatlar, Formlar, vb.) INFORM DANIŞMANLIK VE EĞİTİM yönlendirme ve gözetiminde hazırlanır.
e) Sistemin Uygulanması:
ISO 14000 standart gereklerine uygunluğu doğrulanan dokümantasyona göre uygulamalar hayata geçirilir. Uygulamalar INFORM DANIŞMANLIK VE EĞİTİM tarafından incelenerek aksaklıklar belirlenir ve gerekli düzeltme önerileri Müşteri Firma’ya sunulur.
f) INFORM DANIŞMANLIK VE EĞİTİM Gözetiminde İç Tetkiklerin Yapılması:
Sistemin kurulmasını müteakip INFORM DANIŞMANLIK VE EĞİTİM danışmanının gözetiminde oluşturulan iç tetkik ekibi tarafından tetkikler yapılır sonuçlar üst yönetime rapor halinde sunulur.
e) Belgelendirme Başvurusunun Yapılması:
INFORM DANIŞMANLIK VE EĞİTİM hazır olduğunu değerlendirdiği takdirde, belgelendirme başvurusu müşteri tarafından ilgili belgelendirme kuruluşuna yapılır.