Sosyal Sorumluluk Yönetim Sistemi (SA 8000) nedir?

İnsan hakları bilincinin yerleşmesi ile şirketlerin çalışanlarına karşı sosyal sorumluluklarını ne derece yerine getirdikleri müşterilerin dikkatle izledikleri konular arasında yer alır. SA 8000, hizmet veya üretim süreçlerinin, insan haklarının gereği olan değerlere uygun bir sistem altında çalıştığını ölçümler. SA 8000 standardına uygun çalışan bir kuruluşta, sağlık ve güvenlik koşulları, çalışanların yaşlarının çalışmaya uygunluğu, ırk, cinsiyet, din gibi sosyal ayırımlara dayalı iş ve ücret koşullarında farklılık gözetilmediği, çalışma ve mesai saatlerinin uygunluğu, ücretin yeterliliği, örgütlenme ve toplu sözleşme hakkı sistemli olarak güvence altına alınmış demektir.

Standardın birincil amacı, şirketlerdeki ve alt tedarikçilerdeki haksız ve gayri insanî uygulamalara ayrıca çalışma koşullarına dikkat çekmek ve bunların azaltılmasına katkıda bulunmaktır. Şirketlerdeki çalışma koşullarının SA 8000 standardına uygun olup olmadığını saptamak için tamamen bağımsız bir onay süreci yürütülmektedir.

Aradığımız esas unsur, şirketlerin iyileştirme planlarını adapte edebilecek durumda ve bunu da yapmaya istekli olmaları, öngörülen hedeflere ulaşabilecek kapasiteye sahip olmalarıdır. Yapılacak doğrulama tetkikleri ile bu planları hayata geçirme sürecinin beklenenlere uygun olarak yürütülüp yürütülmediği kontrol edilecektir.

SA 8000’in Tarihçesi

Sosyal sorumlulukla ilgili bu ilk standardın doğuşu ve gösterdiği gelişim, artık evrensel olarak kabul gören ve paylaşılan bir referans noktası haline gelmiştir. Tüketici örgütleri, en başta gelişmekte olan ihracatçı ülkeler olmak ancak sadece bunlarla sınırlı kalmamak üzere, çalışma hayatında gözlemlenen örneğin; çocukların çalıştırılması veya zorla çalıştırma gibi istismarları ve haksızlıkları azaltmak için uzunca bir süredir mücadele yürütmektedir. Tedarikçi seçiminde dünyadaki ilk evrensel etik standardıdır. SA 8000 Aralık 1997’de, ABD’de Ekonomik Öncelikler Konseyi Akreditasyon Bölümü (CEPAA) örgütü tarafından geliştirilmiştir. ( Şimdiki ismi SAI: Social Accountability International; Uluslararası Sosyal Sorumluluk )

SA 8000 Standardı ile çalışma koşullarının Birleşmiş Milletler İnsan Hakları ve Çocuk Hakları Evrensel Beyannamesi’ne uygun olduğunu bağımsız bir kuruluşa onaylatmak ve sertifikalandırtmak mümkün olmaktadır. SA 8000, merkezi Manhattan, New York’ta bulunan Social Accountability International (SAI; önceki ismiyle CEPAA) [Uluslararası Sosyal Sorumluluk Örgütü] tarafından, çok sayıda kuruluşun, sivil toplum örgütlerinin ve sendikanın işbirliği ile oluşturulmuş ve geliştirilmiş bir standarttır. 2001’de SA 8000 standardının yeni bir versiyonu çıkmıştır. Bu yeni versiyonda sağlanan koruma, işçilerin evlerinde de korunmasını sağlayacak şekilde genişletilmiştir.

SA 8000’in Yararları

• İşgören verimliliği artar,
• Çalışma koşullarında iyileşme sağlanır
• Ürün ve hizmet kalitesi artar,
• Paydaş memnuniyeti sağlanır,
• Çalışanların memnuniyetine bağlı olarak firmaya bağlılığı artar, işgücü devri azalır,
• Çalışanların moral ve motivasyonu artar,
• Güvenilir firma imajı oluşturur,
• Büyük firmalar tarafından tedarikçi seçiminde öncelik kazanır,
• Müşteri memnuniyetine bağlı olarak müşteri bağlılığı sağlar,
• İhracatta tercih sebebi haline gelir,
• Yasaları ihlalden para veya hapis cezalarından korunma sağlanır,
• Çalışanların motivasyonu artar,
• Kontrol maliyetleri azalır.
• Kuruluşun verimliliğini ve bunun sonucunda rekabet kapasitesini arttırır.
• Kuruluş üçüncü taraflara ve müşterilerine karşı sosyal sorumluluklarını yerine getirdiğini ve kanunlara uyduğunu ispatlar.
• Vasıflı insan kaynağının devamlılığını sağlar.
• Standardın  uygulanması,  ürünlerin  uygun  çevre ortamında kanun ve düzenlemelerin gereklerine uyularak üretilmesi, müşteride artan bir güven duygusu uyandırır.
• Çalışanların   uzun   süreli   beraberlikleri   sağlanarak   ve   çalışanı   yetiştirme sürecinden tasarruf elde edilir.
• Halkın gözünde iyi bir imaj oluşturur.
• Uluslararası pazarda firmalara avantaj sağlar.
• Uluslararası  tanınmış  bir standarda göre belgelenmek müşterisi  olan büyük kuruluşlar tarafından defalarca tetkik geçirme zorunluluğunu ortadan kaldırarak, firmaya zaman ve para tasarrufu sağlar.

SA 8000 Uygulama Aşamaları

a) Mevcut Durumun Tespiti

İlk aşamada standartta istenen gereklilikler ile kuruluşta var olan koşullar arasındaki farklılıkları ortaya çıkarmak üzere ön değerlendirme yapılır, kanuni gerekliliklere karşı kuruluşun durumu tespit edilir. Çalışanların, çalışma koşullarından memnuniyeti belirlenir. Çalışılan ortamın sağlıklı ve güvenli olup olmadığı incelenir. Belgelendirme sürecine başlamadan önce, durumun bir değerlendirmesi yapılarak standardın çerçevesi çizilir. Mevcut Sosyal Sorumluluk Sistemi ile SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardının gereklerinin ne kadar uyuştuğu ve yapılması gerekenler ortaya konur. Halihazırdaki uygulamalarla, ILO tavsiyelerinin, yerel kanun ve düzenlemelerin gözden geçirilerek sürecin ilk fayda ve maliyet tahminlerini de içeren projenin devam etmesine mi yoksa bitirilmesine mi ilişkin bir rapor da üst yönetime sunulur.

b) Sosyal Sorumluluk Yönetim Sistemi Oluşum Planı

Sosyal sorumluluk yönetim sistemi faaliyetlerini organize edecek takımın ve bu takıma destek verecek diğer birimlerin zaman ve gücünü en etkin şekilde kullanabilmek için ele alınacak konuların ve sorumluların belirlenmesi ve bunun bir zaman çizelgesine dökülmesi aşamasıdır. Hazırlanan zaman çizelgesine uygun olarak kuruluşun, sosyal amaçları ve bunların öncelikleri INFORM DANIŞMANLIK ve EĞİTİM’in desteği ile belirlenir. Bu plan, belli periyotlarda gözden geçirilir ve gerekiyorsa güncellenir.

c) Eğitim

Sosyal sorumluluk yönetim sistemi öncelikle uygun seviyelerdeki kilit çalışanlara tanıtılır. Eğitim faaliyetlerinde tüm detayların aynı şekilde aynı yoğunlukta her çalışana aktarılmasından ziyade seviyelendirilmiş yetki ve sorumluluklara, uygun detay ve içerik aktarılır. Ancak bu şekilde mevcut kaynaklarımızı (eğitimci, eğitime katılan ve ilgili maliyetler) etkin bir şekilde kullanmış ve herkesi gereksiz detaylara boğmamış oluruz. Yeni işe başlayanların sosyal sorumlulukları ile ilgili eğitilmesi ve bilinçlendirme programlarının devamı sağlanır.

d) Sosyal Sorumluluk Yönetim Sisteminin Kurulması

Bu konuyla ilgili pratik uygulama genellikle kuruluşun büyüklüğüne göre çalışma takımları oluşturmaktır. Bu takımların önderliğinde firmanın yapısına uygun bir sosyal sorumluluk politikası oluşturulur. Çocuk işçi, zorla çalıştırma, iş sağlığı ve güvenliği, örgütlenme ve toplu sözleşme hakkı, ayrımcılık, disiplin uygulamaları, çalışma saatleri, maaş ve diğer ücretler konusunda kuruluş prosedürler oluşturulur. Kuruluş taşeronlarını da sosyal sorumlulukları açısından seçme ve değerlendirmeye tabi tutar ve bu kriterler çerçevesinde uygulamaya geçer.

e) İç Tetkiklerin Gerçekleştirilmesi

Sosyal sorumluluk yönetim sisteminin oluşumunun tamamlandığı kararı verildikten sonra alt sistemlerin planlandığı gibi çalışıp çalışmadığının, birbirleri ile uyumunun, etkinliğinin kontrol edildiği iç tetkikler yapılır. Burada tespit edilen uygunsuzluklar / gelişmeye açık alanlar bir plan dahilinde ele alınır.

f) Gözden Geçirme

Üst yönetim sosyal sorumluluk sistemini; kanuni ve diğer gerekliliklere uyumunu, taşeron seçimini, hedefleri, düzeltici/önleyici faaliyetleri, prosesleri ve onların performanslarını, müşteri şikâyetleri ve memnuniyetlerini, iyileştirme çalışmalarını, kaynak ihtiyaçlarını gözden geçirir, sistemin etkinliğini ve sürekliliğini sağlar.

e) Belgelendirme Başvurusunun Yapılması:

INFORM DANIŞMANLIK VE EĞİTİM hazır olduğunu değerlendirdiği takdirde, belgelendirme başvurusu müşteri tarafından ilgili belgelendirme kuruluşuna yapılır.